08/05/2017, Saat: 17:45
Bu haftasonu tekrar okumaya başladığım kitaplardan biri de Askeri Tarih konusunda yazdığı kitapları beğendiğim Mehmet Tanju Akad'ın "Bir Savaş Nasıl Kaybedilir ?" kitabı.
Askeri tarihe meraklıyım. Strateji ve uygulanması (execution) konusu hep ilgi alanımda. Bu ikisi doğası gereği yapılan hataların felaketlerle sonuçlandığı önemde Savaşlarda.
Askeri tarihte yüzlerce örnek var bu ikisinin kurulamadığı durumda nasıl felaketler yaşandığına dair.
I. Dünya Savaşında Osmanlı Ordusunun trajik Sarıkamış harekatı hakkında yazdıklarını (ilgilenebilecek) forum üyeleri için burada paylaşmak istedim:
"Türk ordusunun I. Dünya Savaşındaki hareketlerinin analizini yapan Gen. Mahmut Boğuşlu, Sarıkamış planının kağıt üzerinde mükemmel göründüğünü, fakat bölgenin arazi ve iklim koşullarına uymadığını, ayrıca 3. Ordunun silah, teçhizat ve eğitim düzeyinin bu planın gerçekleşmesine elverecek düzeyde olmadığını ifade eder. Kendi ifadesiyle: 'Türk ve Rus komutanları arasında zor şartlar altında doğru durum muhakemesi yapmak, doğru karar vermek, paniğe kapılmamak, cephede dövüşen askerin moralini sağlam tutabilmek, sakin olabilmek gibi konularda da farklılıklar vardı.'
22 Aralık'ta 3120 metre yükseklikteki Allahuekber Dağı üzerinden bir kuşatma için ileri atılan 9. Kolordunun iki tümeni, 25/26 Aralık gecesi sadece iki Rus taburunun bulunduğu Sarıkamış'a ulaşmıştı.
Ne var ki bu kolorduya bağlı 17 ve 29. Tümenler dağda dondurucu soğukta geçen dört günden sonra mevcutlarının yüzde 90'ını yitirerek sadece birer tabur düzeyine inmiş bulunuyorlardı. Yine kış kıyamette eksik teçhizatla kar fırtınasında yola sürülen 10. Kolordunun 30 ve 31. tümenleri de aynı şekilde donup mahvolmuştu. Bu tümenler yolda donarken, Ruslar Sarıkamış'ı hızla takviye ederek Türk birliklerini çevirdiler. Bu birliklerin savaş gücü zaten son derece azalmıştı, nasılsa hayatta kalabilmiş bir avuç askerin son bir gayretten sonra teslim olmaktan başka çaresi yoktu.
Sarıkamış kayıpları için verilen rakamlar arasında büyük farklar vardır. En az verilen rakam 23.000 ölü, 20.000 ağır yaralı (sakat kalacak şekilde) ve 7.000 kayıptır (Erickson). En büyük rakamı veren Alptekin Müderrisoğlu ise 22 Aralık 1914 günü bu cephede bulunan 118.174 askerden 109.274'ünün 15 Ocak tarihine kadar kayıp hanesine geçtiğini ileri sürer. Gerçek rakam ikisinin arasındadır. Bu fark bir kısım yaralı askerin hastanelerde ölmesinden, hemen taburcu olan hafif yaralıların bazı hesaplarda sayılmamasından, bazılarının operasyonun son safhasında patlayan tifüs salgınına kurban gitmesinden, esir düşenler ve kayıplar hakkında yeterli bilgi edinilememesinden, bazen takviye personelin eski mevcuda eklenmeden sayım yapılmasından ve daha birçok faktörden kaynaklanıyor olabilir.
Sarıkamış muharebesi konusunda önemli kaynaklardan biri de General Fahri Belen'in 1914 yılı hareketlerini inceleyen çalışmasıdır. Belen, Ruslar bu cepheyi takviye etmeden harekete geçilmesini uygun bulur, ama harekatın daha erken bir tarihte yapılması gerektiğini ifade eder. Rus kuvvetleri birbirlerini desteklemeyecek şekilde dağınık durumdayken taarruz edilmemesi ona göre hata olurdu. Ne var ki hatayı taarruzda değil, taarruzun yapılış şeklinde bulmaktadır. Mevsim ve ordunun manevra kabiliyeti gözönüne alınarak, kuşatma manevrasının daha dar cephede yapılması gereği üzerinde duran Belen, hatanın büyüğünü Hafız Hakkı'ya yükler. Şayet cephe dar tutulsaydı 10. Kolordu iki gecede kar deryası içinde mahva sürüklenmezdi ve 9. Kolordu komutanı da daha aktif hareket etseydi Sarıkamış'ın kuzeyindeki karlı dağlarda saplanıp kalmazdı, der. Ve nihayet iki kolordudan arta kalan 10.000 asker arasında irtibat olmamasını ve askerlerin parça parça harekete sokulmasını da son hata olarak belirtir. Burada bizim ekleyeceğimiz şey, tıpkı daha sonra görülebileceği gibi bu dönemde -aslında diğer ordularda da var olan- büyük birlik saplantısıdır. Özellikle kaynakları az olan Osmanlı Genelkurmayı bu operasyonu iki kolorduyu dağdan aşırmaya çalışmak yerine takviyeli iki tugayla yapsaydı, Rus kuvvetlerini gene baskına uğratır ve ordusunu da korumuş ve kurtarmış olurdu. Aslında bu dönemde niteliğin nicelikten daha önemli olduğunu görerek, küçük ve güçlü görev grupları oluşturmaya başlamışlardı; ama Sarıkamış'ta niçin bunu akıl edemediklerini veya ettilerse niçin uygulamadıklarını bugün masamızda oturup çözmemiz zaten mümkün değildir. Ancak o dönemde insanların -aldıkları eğitim ve çağın anlayışına uygun bir çerçevede- esnek düşünmeye yatkınlıklarının daha az olduğu düşünülebilir.
Bu korkunç operasyonun yapılmasına karşı çıkan 3. Kolordu Komutanı Hasan İzzed Paşa, savaşın sonucu hakkında karamsar olduğu gerekçesiyle emekliye sevkedilmiş, yerine Enver komutayı bizzat üstlenmiş, kurmay başkanlığına da von Schellendorf'u getirmişti. 9. Kolordu Komutanı Ahmed Fevzi Paşa da harekat sonrası emekli edildi. Enver bu olaylar sırasında cepheyi terkedip İstanbul'a dönerken, 3. Ordu komutanlığına getirilen Hafız Hakkı tifüsten öldü. Bu arada ihtilalcilerimiz Enver ve Hafız Hakkı'nın saraya damat olduklarını kaydedelim. Bu olayları yaşamış ve Sarıkamış'ta esir düşmüş olan Kurmay Yarbay Köprülü Şerif Bey, Enver'in dar görüşlü bir inatçı, Hafız Hakkı'nın ise geniş düşünceli ama ilgisiz olduğunu; her ikisinin de birikimsiz ve kompleksli olduklarını ifade eder. Ona göre (en azından subjektif olarak) "hain" değil ama "cahil"diler. Ordularını ve evlatlarını onlara teslim etmek durumunda kalan bir ulus için nasıl bir teselli bulunabilir ! "
Sent from my iPad using Tapatalk
Askeri tarihe meraklıyım. Strateji ve uygulanması (execution) konusu hep ilgi alanımda. Bu ikisi doğası gereği yapılan hataların felaketlerle sonuçlandığı önemde Savaşlarda.
Askeri tarihte yüzlerce örnek var bu ikisinin kurulamadığı durumda nasıl felaketler yaşandığına dair.
I. Dünya Savaşında Osmanlı Ordusunun trajik Sarıkamış harekatı hakkında yazdıklarını (ilgilenebilecek) forum üyeleri için burada paylaşmak istedim:
"Türk ordusunun I. Dünya Savaşındaki hareketlerinin analizini yapan Gen. Mahmut Boğuşlu, Sarıkamış planının kağıt üzerinde mükemmel göründüğünü, fakat bölgenin arazi ve iklim koşullarına uymadığını, ayrıca 3. Ordunun silah, teçhizat ve eğitim düzeyinin bu planın gerçekleşmesine elverecek düzeyde olmadığını ifade eder. Kendi ifadesiyle: 'Türk ve Rus komutanları arasında zor şartlar altında doğru durum muhakemesi yapmak, doğru karar vermek, paniğe kapılmamak, cephede dövüşen askerin moralini sağlam tutabilmek, sakin olabilmek gibi konularda da farklılıklar vardı.'
22 Aralık'ta 3120 metre yükseklikteki Allahuekber Dağı üzerinden bir kuşatma için ileri atılan 9. Kolordunun iki tümeni, 25/26 Aralık gecesi sadece iki Rus taburunun bulunduğu Sarıkamış'a ulaşmıştı.
Ne var ki bu kolorduya bağlı 17 ve 29. Tümenler dağda dondurucu soğukta geçen dört günden sonra mevcutlarının yüzde 90'ını yitirerek sadece birer tabur düzeyine inmiş bulunuyorlardı. Yine kış kıyamette eksik teçhizatla kar fırtınasında yola sürülen 10. Kolordunun 30 ve 31. tümenleri de aynı şekilde donup mahvolmuştu. Bu tümenler yolda donarken, Ruslar Sarıkamış'ı hızla takviye ederek Türk birliklerini çevirdiler. Bu birliklerin savaş gücü zaten son derece azalmıştı, nasılsa hayatta kalabilmiş bir avuç askerin son bir gayretten sonra teslim olmaktan başka çaresi yoktu.
Sarıkamış kayıpları için verilen rakamlar arasında büyük farklar vardır. En az verilen rakam 23.000 ölü, 20.000 ağır yaralı (sakat kalacak şekilde) ve 7.000 kayıptır (Erickson). En büyük rakamı veren Alptekin Müderrisoğlu ise 22 Aralık 1914 günü bu cephede bulunan 118.174 askerden 109.274'ünün 15 Ocak tarihine kadar kayıp hanesine geçtiğini ileri sürer. Gerçek rakam ikisinin arasındadır. Bu fark bir kısım yaralı askerin hastanelerde ölmesinden, hemen taburcu olan hafif yaralıların bazı hesaplarda sayılmamasından, bazılarının operasyonun son safhasında patlayan tifüs salgınına kurban gitmesinden, esir düşenler ve kayıplar hakkında yeterli bilgi edinilememesinden, bazen takviye personelin eski mevcuda eklenmeden sayım yapılmasından ve daha birçok faktörden kaynaklanıyor olabilir.
Sarıkamış muharebesi konusunda önemli kaynaklardan biri de General Fahri Belen'in 1914 yılı hareketlerini inceleyen çalışmasıdır. Belen, Ruslar bu cepheyi takviye etmeden harekete geçilmesini uygun bulur, ama harekatın daha erken bir tarihte yapılması gerektiğini ifade eder. Rus kuvvetleri birbirlerini desteklemeyecek şekilde dağınık durumdayken taarruz edilmemesi ona göre hata olurdu. Ne var ki hatayı taarruzda değil, taarruzun yapılış şeklinde bulmaktadır. Mevsim ve ordunun manevra kabiliyeti gözönüne alınarak, kuşatma manevrasının daha dar cephede yapılması gereği üzerinde duran Belen, hatanın büyüğünü Hafız Hakkı'ya yükler. Şayet cephe dar tutulsaydı 10. Kolordu iki gecede kar deryası içinde mahva sürüklenmezdi ve 9. Kolordu komutanı da daha aktif hareket etseydi Sarıkamış'ın kuzeyindeki karlı dağlarda saplanıp kalmazdı, der. Ve nihayet iki kolordudan arta kalan 10.000 asker arasında irtibat olmamasını ve askerlerin parça parça harekete sokulmasını da son hata olarak belirtir. Burada bizim ekleyeceğimiz şey, tıpkı daha sonra görülebileceği gibi bu dönemde -aslında diğer ordularda da var olan- büyük birlik saplantısıdır. Özellikle kaynakları az olan Osmanlı Genelkurmayı bu operasyonu iki kolorduyu dağdan aşırmaya çalışmak yerine takviyeli iki tugayla yapsaydı, Rus kuvvetlerini gene baskına uğratır ve ordusunu da korumuş ve kurtarmış olurdu. Aslında bu dönemde niteliğin nicelikten daha önemli olduğunu görerek, küçük ve güçlü görev grupları oluşturmaya başlamışlardı; ama Sarıkamış'ta niçin bunu akıl edemediklerini veya ettilerse niçin uygulamadıklarını bugün masamızda oturup çözmemiz zaten mümkün değildir. Ancak o dönemde insanların -aldıkları eğitim ve çağın anlayışına uygun bir çerçevede- esnek düşünmeye yatkınlıklarının daha az olduğu düşünülebilir.
Bu korkunç operasyonun yapılmasına karşı çıkan 3. Kolordu Komutanı Hasan İzzed Paşa, savaşın sonucu hakkında karamsar olduğu gerekçesiyle emekliye sevkedilmiş, yerine Enver komutayı bizzat üstlenmiş, kurmay başkanlığına da von Schellendorf'u getirmişti. 9. Kolordu Komutanı Ahmed Fevzi Paşa da harekat sonrası emekli edildi. Enver bu olaylar sırasında cepheyi terkedip İstanbul'a dönerken, 3. Ordu komutanlığına getirilen Hafız Hakkı tifüsten öldü. Bu arada ihtilalcilerimiz Enver ve Hafız Hakkı'nın saraya damat olduklarını kaydedelim. Bu olayları yaşamış ve Sarıkamış'ta esir düşmüş olan Kurmay Yarbay Köprülü Şerif Bey, Enver'in dar görüşlü bir inatçı, Hafız Hakkı'nın ise geniş düşünceli ama ilgisiz olduğunu; her ikisinin de birikimsiz ve kompleksli olduklarını ifade eder. Ona göre (en azından subjektif olarak) "hain" değil ama "cahil"diler. Ordularını ve evlatlarını onlara teslim etmek durumunda kalan bir ulus için nasıl bir teselli bulunabilir ! "
Sent from my iPad using Tapatalk