Tarih üzerine Yazılar, Savlar, Sorular

[Apeiron]

Nazi Koruma Birlikleri SS'in silahlı kolu olan Waffen SS niçin namaz kılıyormuş ?

13. Waffen Dağ Tümeni Handschar ( Hançer) , Waffen SS  e  bağlı 38 tümenden biri
Çoğunluğu Bosnalı Müslümanlar olmak üzere Kosovalı Arnavutlar ve az sayıda Katolik Hırvatlardan oluşan bir tümen.

Kuruluş ve faaliyetleri ile ilgilenenler için 24.07.2014 tarihli evrensel gazetesindeki Dağhan Irak tan bir alıntıyı aşağıya ekledim.

Nazilerle siyasal İslamcıların Yugoslavya’daki işbirliği, Hırvat faşist lider Ante Paveliç’in İtalya’daki sürgünden dönüşüyle başladı. Paveliç; Yugoslavya Krallığı’nın işgal edildiği Nisan 1941’de Nazileri ve İtalyan faşistlerini örnek alarak kurduğu Ustaşi örgütüyle beraber Bağımsız Hırvat Devleti’ni ilân etti. Ustaşi, kendisine düşman olarak Sırpları, Romanları ve Yahudileri bellemişti. Örgüt sivil katliamlarına girişirken Müslümanlardan da destek aradı. Hatta Paveliç, bu destek için Zagrep’te kendi adına bir cami de yaptırdı. Ancak Müslümanlar devlette yükselemiyor, eşit muamele de görmüyorlardı. Hırvatlarla işbirliği yaparak Sırp çetniklerin de hedefi hâline gelen Müslümanlar zora düşerken, İslami hareketin merhum lideri Mehmed Spaho’nun öğrencisi Üzeyirağa Hacıhasanoviç’in başını çektiği bir grup Adolf Hitler’e bir mektup yazarak Bosna-Hersek’in Üçüncü Reich’a katılmasını istedi. Tarihçi George Lepre, Hitler’in bu teklifi uygun bulmamakla beraber Almanya saflarında savaşa girecek Müslümanların Türkiye’yi de Nazilere yaklaştıracağını düşündüğünü söylüyor. Bu amaçla Bosna’da SS’lere katılmak isteyenler için bir bölük kuruldu ve başına da eski Osmanlı topraklarını çok iyi tanıyan ve çok iyi derecede Sırpça ve Türkçe bilen Karl von Krempler getirildi. Von Krempler, doğrudan SS komutanı Heinrich Himmler’e sorumluydu. Adolf Hitler’in de bölüğün kurulmasına onay vermesinin ardından, Ante Paveliç’le temasa geçildi ve Boşnak İslamcıların yolu tekrar Ustaşi’yle kesişti.
Varılan anlaşmaya göre Müslüman Boşnak askerleri, Alman ordusu Wehrmacht’ta eski Avusturya-Macaristan ordusundaki haklara sahip olacaklardı. Namaz kılmakta ve fes takmakta özgürdüler. Bölüğün resmi üniformasında da üzerinde Nazi kartalı olan fes vardı. Himmler, yine Lepre’ye göre, bölüğün yalnızca Müslümanlardan oluşmasına özel önem gösteriyordu. Alman ordusu, Bosna-Hersek’te varlığını hissettirmeye başladığında onların militan toplamasına yardımcı olanlar yine siyasal İslamcılardı. Kumandan Muhamed Hacıefendiç ve reis-ül-ulema Hafız Muhamed Panca, Nazilerin bölüğe asker toplamasında başrolü oynadı. 13. Bölük, nam-ı diğer SS Hançer (Handzar) böylece Wehrmacht’ın 369. alayının bir parçası olarak ortaya çıktı. Ancak Müslümanlarda Wehrmacht’ın parçası olarak kurulan 13. Bölük’e katılma konusunda hâlâ gönülsüzlük vardı. Naziler ve işbirlikçisi Siyasal İslamcılar, bu gönülsüzlüğü aşmak için Yahudi kartını oynadı. Filistin’de ciddi bir etkiye sahip olan Kudüs Müftüsü Hacı Emin-el-Hüseyni, 1943’te Yugoslavya’ya davet edildi. El-Hüseyni ve Naziler, anti-Semitizm kadar anti-Komünizm konusunda da hemfikirdi. Daha önce Roma ve Berlin ziyaretlerinde bulunan El-Hüseyni, Partizanlarla İslamcılar arasındaki çatışmaları “İngiltere ve Sovyetler’in desteklediği haydutların Müslümanlara zulmü” olarak nitelendiriyor, Saraybosna ziyareti sırasında Müslümanlardan Nazilere destek koparmaya çalışırken, Nazilerin girişmek üzere olduğu Yahudi katliamlarına da sempatisini gösteriyordu. Müftünün ismi daha sonra Nürnberg Duruşmaları’nda da geçecek ve Adolf Eichmann’la Yahudi katliamı konusunda görüşmeler yaptığı ifadelerde yer alacaktı.
1943’te gönüllüler toplanmış, eğitime alınmış ve sonunda 15 bin kişilik bir bölük oluşturulmuştu. Ancak bu rakam beklenenden çok azdı ve sayıyı arttırmak için Sancak ve Kosova’dan Arnavut gönüllüler de taşınmak zorunda kalınmıştı. Bu da yetmeyince Katolik Hırvatlar da Hançer’e eklendi ve etnik sürtüşmeler başladı. Bu sırada Boşnak Müslümanlardan Partizanlara katılımlar da başlamıştı. Hançer’den de Partizanlara katılanlar vardı. Diğer taraftan Alman komutanlarla Boşnaklar arasındaki zihniyet farkı da sorun yaratıyordu. Zamanla Hançer içerisindeki Boşnak oranı azalmaya başladı. Bölük Zagrep’e nakledildiğinde Alman askerleriyle Boşnaklar sayı olarak eşitlenmişti.
Partizanların Mayıs 1945’te Yugoslavya’yı Nazilerden ve faşist işbirlikçilerinden temizlemesinin ardından, Hançer içerisinde yer alan pek çok İslamcı yeni kurulan federal sosyalist cumhuriyet tarafından yargılandı ve çeşitli cezalara çarptırıldı. Josip Broz Tito’nun “birlik ve kardeşlik” (Bratstvo i jedinstvo) ilkesi Hançer’in vebalinin tüm Yugoslav Müslümanlardan sorulmasına engel oldu, zira Müslümanların ülkenin eşit, kurucu vatandaşları olduğu sıklıkla vurgulanıyordu. Dahası hem Partizanların içinde Müslümanların oranı nüfusun geneline yakındı, hem de Yugoslav Halk Ordusu, ve Yugoslav Komünistler Birliği içinde çok önemli pozisyonlarda bulunan Boşnaklar vardı. Ancak 1990’larda Yugoslavya yıkıldıktan sonra Sırp milliyetçileri İkinci Dünya Savaşı’nda Çetniklere karşı Ustaşi’yle işbirliği yapan Müslümanları sıklıkla gündeme getirdi ve İslamcı Boşnak milliyetçilerine karşı yapılan propagandanın önemli unsurlarından biri bu oldu. 1990’larda Sırbistan’da yazılan pek çok tarih kitabında Hançer hakkında çelişkili bilgiler bulmak mümkün.